TÓM TẮT
Đứt dây chằng chéo trước khớp gối là tổn thương thường gặp trong chấn thương thể thao. Hiện nay phẫu thuật tái tạo dây chằng chéo trước qua nội soi là phẫu thuật tiêu chuẩn để điều trị tổn thương này. Tùy điều kiện từng nơi, kinh nghiệm phẫu thuật viên có thể khác về chất liệu mảnh ghép, cách cố định đường hầm. Mục tiêu: 1, Đánh giá kết quả bước đầu phẫu thuật nội soi tái tạo dây chằng chéo trước bằng mảnh ghép gân Hamstring tự thân tại bệnh viện Việt Nam- Thụy Điển-Uông Bí. 2, Nhận xét một số yếu tố ảnh hưởng đến kết quả phẫu thuật nội soi tái tạo dây chằng chéo trước. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu tiến cứu. Kết quả: Khả quan, tỉ lệ rất tốt đạt 92%. Tai biến, di chứng vùng lấy gân không đáng kể.
Từ khóa: nội soi khớp; dây chằng chéo trước; bệnh viện Uông Bí.
SUMMARY:
Assess the initial results of arthroscopic ACL reconstruction using Hamstring tendon autografts at Vietnam-Sweden Uong Bi General Hospital
ACL rupture is quite common in sport injury. Today, Arthroscopic ACL reconstruction is standard surgery for this treatment. Goal: 1, Assess the initial result of arthroscopic ACL reconstruction using Hamstring tendon autografts at Vietnam-Sweden Uong Bi General Hospital. 2, Comment on factors affecting to the result of arthroscopic ACL reconstruction. Subjects and Method: clinical study described. Results: very good results 88%. Complications: 0%. Donor site sequelae are not significant.
Key words: Arthroscopy; ACL reconstruction, Uong Bi GeneralHospital
Đặt Vấn Đề
Phẫu thuật nội soi hiện nay là phẫu thuật tiêu chuẩn cho tái tạo dây chằng chéo trước khớp gối. Kết quả phẫu thuật phụ thuộc vào nhiều yếu tố: lựa chọn mảnh ghép, cách cố định đường hầm, cách xử lí các tổn thương kèm theo, cơ địa bệnh nhân và trình độ phẫu thuật viên. Tại bệnh viện Việt Nam – Thụy Điển Uông Bí, phẫu thuật nội soi tái tạo dây chằng chéo trước được thực hiện từ năm 2010, sử dụng mảnh ghép gân Hamstring tự thân chập bốn. Để đánh giá kết quả phẫu thuật một cách khách quan, chúng tôi thực hiện đề tài này với 2 mục tiêu: 1, Đánh giá kết quả bước đầu phẫu thuật nội soi tái tạo dây chằng chéo trước bằng mảnh ghép gân Hamstring tự thân tại bệnh viện Việt Nam- Thụy Điển-Uông Bí. 2, Nhận xét một số yếu tố ảnh hưởng đến kết quả phẫu thuật nội soi tái tạo dây chằng chéo trước.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu
1. Đối tượng nghiên cứu
Gồm 25 bệnh nhân được phẫu thuật nội soi tái tạo dây chằng chéo trước khớp gối bằng mảnh ghép gân Hamstring tự thân từ 5/2012 đến 5/2013.
2. Phương pháp nghiên cứu: nghiên cứu tiến cứu.
– Chẩn đoán xác định đứt dây chằng chéo trước dựa vào:
+ Lâm sàng: bệnh nhân lỏng khớp gối, khó khăn khi lên xuống cầu thang, dốc. Khám có dấu hiệu ngăn kéo trước, Test Lacmman (+), Test Pivot shift (+).
+ Chụp cộng hưởng từ: hình ảnh dây chằng chéo trước phù nề, mất sức căng hoặc đứt hoàn toàn.
– Đánh giá các tổn thương phối hợp: rách sụn chêm, tổn thương dây chằng bên, tổn thương chéo sau.
– Phẫu thuật:
+ Tuổi bệnh nhân: 18-50 tuổi.
+ Thời gian từ khi bị tai nạn đến khi phẫu thuật: trên 3 tuần.
+ Tư thế bệnh nhân: kê chân trên khung, gối gấp khoảng 90o
+ Đường vào khớp: 2 cổng trong và ngoài phía trước.
+ Kiểm tra khớp: chú ý 2 sụn chêm, tình trạng dây chằng chéo trước, sau, mặt sụn khớp.
+ Lấy gân Hamstring (chỉ lấy gân cơ thon và cơ bán gân)
+ Khoan đường hầm lồi cầu đùi: sát bờ sau lồi cầu ngoài, vị trí 9-10h
+Khoan đường hầm mâm chày: bờ ngoài gai chày trong hoặc theo vết tích của dây chằng chéo trước. Sau khi khoan kim dẫn đường nên kiểm tra hướng và vị trí của đường hầm
+ Kéo gân qua đường hầm, cố định phía lồi cầu bằng vít treo, phía mâm chày bằng vít tự tiêu.
– Đánh giá kết quả: sau phẫu thuật 3 tháng.
Kết quả nghiên cứu
* Tuổi: tuổi trung bình: 30,2 tuổi, trẻ nhất 18 tuổi, lớn nhất 50 tuổi.
* Đường kính của mảnh ghép: nhỏ nhất 6mm, lớn nhất 8 mm, trung bình 7,2mm.
* Kết quả gần.
Bảng 1: Chức năng khớp khi khám lại
|
Kết Quả |
n |
% |
|
Tầm vận động khớp bình thường |
25 |
100 |
|
Dáng đi bình thường |
23 |
92 |
|
Lên xuống cầu thang bình thường |
25 |
100 |
|
Mâm chày ra trước < 2mm |
23 |
92 |
|
Pivot shift test (-) |
25 |
100 |
Bảng 2: Điểm Lysholm sau phẫu thuật
|
Điểm Lysholm |
N |
% |
|
> 90 |
23 |
92 |
|
84-90 |
2 |
8 |
|
65-83 |
0 |
0 |
Bảng 3: Các Biến Chứng.
|
Biến Chứng |
n |
% |
|
Nhiễm trùng nông |
0 |
0 |
|
Nhiễm trùng sâu |
1 |
4 |
|
Tụ máu vùng lấy gân |
0 |
0 |
|
Tổn thương mạch |
0 |
0 |
|
Mất cảm giác da trước gối |
0 |
0 |
Bàn luận
Kết quả phẫu thuật
Phẫu thuật nội soi tái tạo dây chằng chéo trước là phẫu thuật khó, đòi hỏi trình độ và kinh nghiêm của phẫu thuật viên. Đánh giá kết quả dựa trên nhiều tiêu chí, hiện nay thường sử dụng bảng điểm Lysholm để đánh giá kết quả trước và sau phẫu thuật.
Về độ tuổi của bệnh nhân: trong nghiên cứu của chúng tôi, độ tuổi trung bình 30,2 tuổi, trẻ nhất 18 tuổi và lớn nhất 50 tuổi. Điều này cũng phù hợp với các nghiên cứu của các tác giả khác vì khi độ tuổi càng cao thì khả năng phục hồi sau phẫu thuật tái tạo dây chằng chéo càng thấp. Do vậy với những trường hợp trên 45 tuổi chúng tôi luôn cân nhắc và giải thích kĩ cho người bệnh trước phẫu thuật.
Về kết quả phẫu thuật: rất tốt 23 bệnh nhân (92%), tốt 2 bệnh nhân (8%),không có trường hợp nào kết quả trung bình hoặc kém.
Các biến chứng do phẫu thuật: theo các tác giả trong và ngoài nước, phẫu thuật nội soi khớp có thể gặp các biến chứng như: nhiễm trùng khớp, tụ máu vùng lấy gân, tổn thương mạch khoeo, dị cảm hoặc mất cảm giác vùng da trước gối. Trong nhóm nghiên cứu của chúng tôi, gặp 1 trường hợp bị nhiễm trùng khớp. Bệnh nhân này sau đó được phẫu thuật cắt lọc dọn dẹp khớp bằng arthorcare, dùng kháng sinh phổ rộng sau 1 tuần bệnh nhân hết sốt, tiến triển tốt, bảo tồn được dây chằng mới tái tạo.
Các Điểm Quan Trọng Để Đạt Kết Quả Phẫu Thuật Tốt
– Chuẩn bị bệnh nhân trước phẫu thuật.
Đây là bước rất quan trọng, theo chúng tôi một số điểm cần thiết trong chuẩn bị bệnh nhân bao gồm:
+ Đánh giá tổn thương trước phẫu thuật: đứt dây chằng bán phần hay toàn bộ, tổn thương kèm theo: rách sụn chêm, đứt chéo sau, đứt dây chằng bên trong, bên ngoài…
+ Dùng kháng sinh dự phòng.
+ Chuẩn bị tấm nilon lót bàn mổ và bao nilon bọc camera.
Chuẩn bị bệnh nhân tốt sẽ giúp rút ngắn thời gian phẫu thuật, tránh được các biến chứng như nhiễm trùng, tổn thương khớp.
– Phẫu thuật: Kinh nghiệm và trình độ của phẫu thuật viên rất quan trọng. Mục tiêu của phẫu thuật là tái tạo dây chằng chéo trước theo giải phẫu, tránh làm tổn thương các thành phần khác trong khớp.
– Tập luyện phục hồi chức năng sau phẫu thuật.
Để người bệnh có thể phục hồi tối đa, nên có một kế hoạch tập luyện sau mổ chi tiết.
Kết luận
Phẫu thuật nội soi tái tạo dây chằng chéo trước khớp gối bằng mảnh ghép gân Hamstring tự than cho kết quả khả quan, tỉ lệ rất tốt đạt 92%, ít biến chứng. Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả phẫu thuật bao gồm tuổi của bệnh nhân; các tổn thương phối hợp; kinh nghiệm của phẫu thuật viên.
Đỗ Đăng Hoàn, Hoàng Văn Dũng, Vũ Văn Hướng
Tài liệu tham khảo:
1. Đặng Hoàng Anh (2009), Nghiên cứu điều trị đứt dây chằng chéo trước khớp gối bằng phẫu thuật nội soi sử dụng gân cơ bán gân và gân cơ thon, Luận án tiến sĩ y học, Học viện Quân Y.
2. Trương Trí Hữu (2009), Tái tạo dây chằng chéo trước kèm rách sụn chêm do chấn thương thể thao qua nội soi, Luận án tiến sĩ y học, Trường đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh.
3. Norimasa N, Shuji H, Satoru S, Evaluation of active knee flexion and hamstring strength after anterior cruciate ligament reconstruction using hamstring tendons, The Journal of Arthroscopic & Related Surgery, 2002,18 (6): 598-602.
4. Toshiyuki T, Hisashi K, Akira K, Influence of Medial Hamstring tendon harvest on knee flexor strength after anterior cruciate ligament reconstruction, Acta Orthopaedica .
5. Rudolf W P, Forough F, Mohit B, Hamstring tendon autograft better than bone patellar-tendon bone autograft in ACL reconstruction, Acta Orthopaedica 2007; 78 (3): 350–354.
