Phẫu thuật thay khớp háng ngày càng phổ biến và đang được xếp hạng là loại phẫu thuật đặc biệt tại các bệnh viện lớn, các trung tâm chấn thương chỉnh hình. Phẫu thuật này bao gồm lấy bỏ phần chỏm của xương đùi, ổ cối của xương chậu (thay khớp toàn phần), và được thay thế bằng các vật liệu nhân tạo. Sau mổ bệnh nhân đỡ đau, cải thiện tình trạng vận động của khớp.
I. Các bệnh lý có thể phải thay khớp háng
1. Viêm khớp:
• Viêm khớp dạng thấp
• Viêm cột sống dính khớp
2. Thoái hóa khớp
• Thoái hóa khớp nguyên phát
• Thoái hóa khớp thứ phát sau:
‒ Gãy ổ cối do chấn thương
‒ Trật khớp háng bẩm sinh hoặc thiểu sản khớp
‒ Trật khớp háng do chấn thương
‒ Bệnh Legg-Perthes-Calve
‒ Bệnh paget
‒ Bệnh Hemophilia
3. Hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi liên quan đến
‒ Sau chấn thương hoặc trật khớp
‒ Hoại tử vô căn
‒ Bệnh hồng cầu hình liềm
‒ Có bệnh lý về thận
‒ Sử dụng corticoid liều cao
‒ Người lạm dụng bia, rượu, khớp lá
‒ Người bị bệnh Lupus ban đỏ
4. Viêm mủ khớp háng hoặc cốt tủy viêm do đường máu hoặc sau chấn thương, sau khi điều trị ổn định, hết vi khuẩn
5. Lao khớp háng đã ổn định
6. Bán trật hoặc khớp háng bẩm sinh
7. Khớp giả cổ xương đùi
8. Thất bại sau tạo hình khớp háng:
‒ Sửa trục xương
‒ Tạo hình ổ cối
‒ Sau thay chỏm
‒ Sau cắt tạo hình cổ
‒ Sau thay khớp háng toàn phần
9. U vùng cổ, chỏm xương đùi hoặc ổ cối
10. Các rối loạn khớp háng di truyền
II. Phẫu thuật thay khớp háng thông thường
Phẫu thuật thay khớp háng thông thường được tiến hành bằng một đường rạch da khoảng 10-12cm bên cạnh khớp háng. Các cơ được tách và cắt bỏ một phần chỗ bám vừa đủ cùng bao khớp để làm trật khớp. Sau khi tách rộng phần mềm, toàn bộ các diện khớp được bộc lộ. Phẫu thuật viên sẽ lần lượt lấy bỏ chỏm của xương đùi, lấy hết sụn, doa ổ cối đến xương lành. Cup được đóng chặt vào ổ cối và được cố định bằng 2-3 vít. Một lót bằng nhựa cao phân tử (polyethylene) có bề mặt nhẵn được gắn chặt vào Cup, giúp khớp chuyển động tự do. Tiếp theo phần ống tủy xương đùi được doa rộng. Một chuôi khớp có gắn chỏm bằng hợp kim đóng chặt vào ống tủy. Trong trường hợp thay khớp có xi măng, xi măng được bơm vào giữa xương và kim loại (Cup và chuôi khớp), giúp giữ khớp nằm vững cạnh xương. Sau khi Khớp được nắn lại, chỏm kim loại chuyển động tự do trong lớp lót nhựa cao phân tử. Bao khớp, cơ và da cân được khâu phục hồi.
III. Thay khớp háng ít xâm lấn
Thay khớp háng ít xâm lấn được các phẫu thuật viên tiến hành bằng 1 hoặc 2 đường rạch da nhỏ hơn. Những bệnh nhân còn trẻ, thể trạng không mập, khỏe mạnh, mong muốn nhanh chóng phục hồi có thể áp dụng kỹ thuật này. Ưu điểm của kỹ thuật ít xâm lấn là vết mổ nhỏ hơn, thẩm mỹ hơn, và phục hồi sau mổ nhanh hơn. Tuy nhiên để thực hiện kỹ thuật này phẫu thuật viên và e kíp mổ phải có kinh nghiệm và có đủ dụng cụ phẫu thuật chuyên dụng.
Kỹ thuật:
Kiểu loại khớp háng nhân tạo được sử dụng giống như thay khớp háng thông thường. Tuy nhiên cần có dụng cụ chuyên biệt trong quá trình bộc lộ khớp và cắt các phần của khớp.
Các bước tiến hành phẫu thuật thay khớp háng ít xâm lấn giống như thay khớp háng thông thường, nhưng quá trình cắt rạch phần mềm được hạn chế hơn. Nếu sử dụng một đường rạch da, đường rạch thường dài khoảng 6-7cm tùy theo độ khó và kích thước người bệnh. Nếu sử dụng hai đường rạch thì kích thước mỗi đường khoảng 4 cm (phía trên) và 6cm (phía dưới).
Thay khớp háng ít xâm lấn bảo tồn phần mềm tốt hơn nên phục hồi nhanh hơn, nguy cơ trật khớp háng sau mổ thấp hơn. Tuy nhiên thời gian mổ có thể kéo dài hơn phẫu thuật thông thường, phẫu thuật viên phải có kinh nghiệm.
Thạc sĩ Dương Đình Toàn
