Thời kỳ đầu, chỉ định phẫu thuật thay khớp háng còn khá hạn chế, chủ yếu tập trung ở những bệnh nhân trên 65 tuổi, viêm khớp háng có đau nhiều, suy giảm chức năng khớp nghiêm trọng, điều trị bằng thuốc không cải thiện. Sau nhiều nghiên cứu đánh giá kết quả, những lợi ích và rủi ro của phẫu thuật thay khớp, chỉ định phẫu thuật thay khớp háng ngày càng được mở rộng. Ngày nay, với những tiến bộ vượt bậc về công nghệ chất liệu, kỹ thật chế tạo sản xuất khớp nhân tạo, độ bền của khớp ngày càng được nâng cao, kỹ thuật mổ ngày càng được hoàn thiện, do vậy chỉ định thay khớp háng có xu hướng được mở rộng hơn.
Một số tổn thương, bệnh lý của khớp háng có thể được chỉ định phẫu thuật thay khớp:
1. Viêm khớp:
• Viêm khớp dạng thấp
• Viêm cột sống dính khớp
2. Bệnh thoái hóa khớp
• Thoái hóa khớp nguyên phát
• Thoái hóa khớp thứ phát sau:
‒ Gãy ổ cối do chấn thương
‒ Trật khớp háng bẩm sinh hoặc thiểu sản khớp
‒ Trật khớp háng do chấn thương
‒ Bệnh Legg-Perthes-Calve
‒ Bệnh paget
‒ Bệnh Hemophilia
3. Hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi liên quan đến:
‒ Sau chấn thương hoặc trật khớp
‒ Hoại tử vô căn
‒ Bệnh hồng cầu hình liềm
‒ Có bệnh lý về thận
‒ Sử dụng corticoid liều cao
‒ Người lạm dụng bia, rượu, khớp lá
‒ Người bị bệnh Lupus ban đỏ
4. Viêm mủ khớp háng hoặc cốt tủy viêm do đường máu hoặc sau chấn thương, sau khi điều trị ổn định, hết vi khuẩn
5. Lao khớp háng đã ổn định
6. Bán trật hoặc khớp háng bẩm sinh
7. Khớp giả cổ xương đùi
8. Thất bại sau tạo hình khớp háng:
‒ Sửa trục xương
‒ Tạo hình ổ cối
‒ Sau thay chỏm
‒ Sau cắt tạo hình cổ
‒ Sau thay khớp háng toàn phần
9. U vùng cổ, chỏm xương đùi hoặc ổ cối
10. Các rối loạn khớp háng di truyền
Trước đây, tuổi chỉ định thay khớp háng thường từ 65-70. Từ những năm 1990s, tuổi chỉ định được mở rộng hơn. Một báo cáo của Brander khi thay khớp háng cho 99 bệnh nhân trên 80 tuổi và già hơn thấy rằng, tỷ lệ gặp biến chứng và thời gian nằm viện không có sự khác biệt so với nhóm bệnh nhân trẻ tuổi, kết quả cải thiện chức năng khớp sau mổ là như nhau. Qua đó, Brander cho rằng, tuổi cao không phải là một chống chỉ định của phẫu thuật thay khớp háng. Kết quả kém ở nhóm bệnh nhân cao tuổi dường như liên quan nhiều đến các bệnh lý đi kèm chứ không phải là tuổi.
Năm 1994, Viện Sức khỏe Quốc gia Hoa Kỳ cho rằng, phẫu thuật thay khớp háng là một lựa chọn cho tất cả những bệnh nhân có bệnh lý về khớp háng gây tình trạng đau mãn tính và suy giảm chức năng khớp đáng kể. Charley cảnh báo, mỗi đối tượng khác nhau sẽ có những đặc thù khác nhau, như (1) phương thức thay khớp này có thể phù hợp với bệnh nhân trẻ tuổi, nhưng chưa hẳn đã phù hợp với bệnh nhân lớn tuổi, (2) những khó khăn khi thay khớp háng cho bệnh nhân chỉ tổn thương một khớp khác với những bệnh nhân tổn thương hai khớp, (3) những bệnh nhân có biên độ khớp háng trước mổ khác nhau cho kết quả khác nhau. (4) mức độ sử dụng khớp ở bênh nhân là người lao động, hay hoạt động khác với mức độ sử dụng khớp ở bệnh nhân ít vận động, dân văn phòng , (5) khả năng lỏng khớp, tiêu xương ở người trẻ, cũng như nguy cơ nhiễm trùng và các biến chứng khác của phẫu thuật thay khớp cần phải được lưu ý.
Thạc sĩ Dương Đình Toàn (Tổng hợp)
